Αντιοξειδωτικά

Πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια ακούμε για τη θετική επίδραση των αντιοξειδωτικών στην υγεία μας.

Τι είναι τα αντιοξειδωτικά;

Είναι συστατικά των τροφίμων, κυρίως φρούτων και λαχανικών, δημητριακών και όσπριων. Η βιταμίνη Α, η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε και το β-καροτένιο (πρόδρομος της βιταμίνης Α), το λυκοπένιο, η λουτεΐνη και το σελήνιο είναι αντιοξειδωτικές ουσίες.

Πώς προστατεύουν τον οργανισμό μας;

Τα αντιοξειδωτικά συστατικά των τροφίμων δρουν ως καταστολείς των ελεύθερων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να είναι:

Ουσίες που παράγονται από το ανθρώπινο σώμα κατά το μεταβολισμό των τροφών.

Τοξικές ουσίες όπως το αλκοόλ, το τσιγάρο και η περιβαλλοντική μόλυνση.

Οι υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου ή του σολάριουμ.

Συστατικά των επεξεργασμένων τροφών (καπνιστών, τηγανιτών, κλπ.).

Οι ελεύθερες ρίζες είναι τόσο καταστροφικές για τα κύτταρα, όσο ένας τυφώνας. Αλλοιώνουν τη δομή των κυττάρων, επιδρούν στη λειτουργία τους, καταστρέφουν πρωτεΐνες και το DNA. Σε περιπτώσεις ιώσεων ή ασθενειών, η παραγωγή τους αυξάνεται ως αποτέλεσμα της άμυνας του οργανισμού μας. Το κάπνισμα επίσης αυξάνει τη συγκέντρωση των ελευθέρων ριζών στο σώμα μας. Με τον όρο οξειδωτικό στρες περιγράφουμε την παραπάνω καταστροφή. Το οξειδωτικό στρες προκαλεί μια σειρά παθήσεων όπως διαβήτης, καρκίνος, αρθρίτιδα, καρδιαγγειακές παθήσεις, καταρράκτης, κτλ.

Μπορούμε να καταπολεμήσουμε την επικίνδυνη δράση των ελευθέρων ριζών με τη διακοπή του καπνίσματος, την ασφαλή έκθεση μας στον ήλιο και τέλος τρώγοντας υγιεινά. Τα αντιοξειδωτικά των τροφών είναι εχθροί των ελευθέρων ριζών, μειώνοντας το οξειδωτικό στρες, προλαμβάνουν την εμφάνιση των καταστροφικών παθήσεων.

Πώς μπορούμε να προσλάβουμε τα απαραίτητα αντιοξειδωτικά από τη διατροφή μας; Ποιες τροφές περιέχουν αντιοξειδωτικά;

Βιταμίνη Α: γάλα, αυγά, βούτυρο και συκώτι.

Βιταμίνη C: Σε φρούτα, όπως ακτινίδια, βατόμουρα, πορτοκάλια, παπάγια, κτλ. Σε λαχανικά, όπως ντομάτες, πιπεριές, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών και kale.

Βιταμίνη Ε: Στο ελαιόλαδο και άλλα φυτικά λάδια. Στους ξηρούς καρπούς, όπως αμύγδαλα, φουντούκια, φιστίκια και ηλιόσπορους. Σε σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως σπανάκι και kale.

Β-καροτένιο: Σε φρούτα, όπως ροδάκινα, βερίκοκα, μάνγκο, παπάγια. Σε λαχανικά, όπως καρότα, αρακάς, μπρόκολο, κολοκύθα, γλυκοπατάτα, σπανάκι, kale και στα φύλλα του παντζαριού.

Λυκοπένιο: Σε φρούτα και λαχανικά με κοκκινωπό χρώμα, όπως σαγκουίνι και κόκκινο γκρέιπφρουτ, καρπούζι, ντομάτες και βερίκοκα.

Λουτεΐνη: Βρίσκεται σε σκούρα πράσινα λαχανικά, όπως το σπανάκι, λαχανίδα και kale, αλλά και στο μπρόκολο, τον αρακά, το καλαμπόκι και το πορτοκάλι.

Σελήνιο: Σε δημητριακά (σιτάρι, καλαμπόκι, ρύζι), ζυμαρικά και ψωμί. Στο μοσχαρίσιο κρέας, το ψάρι και το κοτόπουλο. Σε ξηρούς καρπούς, όσπρια, αυγά και τυρί.

Μπορούμε να πούμε ότι έχοντας ισορροπία και ποικιλία στη διατροφή μας και καταναλώνοντας καθημερινά φρούτα και λαχανικά, προσλαμβάνουμε αντιοξειδωτικά προστατεύοντας το σώμα μας. Τα τρόφιμα, εκτός από τα αντιοξειδωτικά, περιέχουν και άλλες βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, που μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ασθενειών. Μόνο τα αντιοξειδωτικά δεν προφυλάσσουν. Αυτό πρέπει να το λάβουν υπόψη όσοι καταναλώνουν συμπληρώματα αντιοξειδωτικών.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη δόση των συμπληρωμάτων, στην ισορροπία των αντιοξειδωτικών που περιέχουν και στην έγκρισή τους από τον ΕΟΦ. Οι πολύ υψηλές δόσεις κάποιου αντιοξειδωτικού μπορεί να αλληλοεπιδράσουν με φάρμακα ή να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες, π.χ. υψηλή δόση β-καροτένιου σε καπνιστή, μπορεί να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων. Ποτέ λοιπόν, δεν χρησιμοποιούμε συμπληρώματα αν δεν συμβουλευτούμε πρώτα διατροφολόγο ή γιατρό.

Πρέπει να λαμβάνουμε συμπληρώματα ή να βελτιώσουμε τη διατροφή μας;

Οι έρευνες δείχνουν ότι η αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών μας προστατεύει από εκφυλιστικές παθήσεις. Κάποιοι ερευνητές προτείνουν μεγάλες δόσεις, που δεν μπορούν να καλυφθούν από τη διατροφή μας παρά μόνο με πρόσληψη συμπληρωμάτων. Άλλοι πάλι, προτείνουν μικρές δόσεις. Τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αντιφατικά. Όμως, η πρόσληψη μεγάλων δόσεων αντιοξειδωτικών μπορεί μακροπρόθεσμα να ενέχει κινδύνους.

Τα αντιοξειδωτικά συμπεριφέρονται προστατευτικά σε μικρές δόσεις. Αντίθετα, σε μεγάλες ποσότητες  (όπως βρίσκονται στα συμπληρώματα) μπορεί να δρουν ως προ-οξειδωτικά, να διεγείρουν την παραγωγή ελευθέρων ριζών, ιδιαίτερα παρουσία μετάλλων όπως ο σίδηρος.

Ο καλύτερος τρόπος να προσλαμβάνουμε αντιοξειδωτικά είναι καταναλώνοντας άφθονα φρούτα, ιδιαίτερα εσπεριδοειδή, και μεγάλες μερίδες λαχανικών χρώματος πράσινου και κίτρινου. Και φυσικά να μην καπνίζουμε!